Hengelo

Ongeveer 135 Hengelose Thuiszorghulpen die hun baan kwijt zijn, her-indicaties die hebben geleid tot een verslechtering van de huishoudelijke verzorging en veel onrust bij inwoners die van de hulp afhankelijk zijn. “Ook in Hengelo heeft de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zij sporen nagelaten”, concludeert SP fractievoorzitter Mariska ten Heuw.

Op initiatief van de SP afdeling Hengelo werd 24 januari in Buurtcentrum de Sterrentuin met werkers in de thuiszorg, mantelzorgers, cliënten en geïnteresseerden gediscussieerd over één jaar Wmo in Hengelo.

De discussie verliep geanimeerd en met name door de Thuiszorgmedewekers werd haarfijn uit de doeken gedaan welk slagveld de invoering van de Wmo heeft aangericht. “Op 1 januari 2007 werd de gemeente verantwoordelijk voor de indicaties: de gemeente bepaalt op basis van het zogenaamde protocol “gebruikelijke zorg” hoeveel uur hulp iemand nodig heeft en wat de kwaliteit van die hulp moet zijn. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in Huishoudelijke Hulp I en Huishoudelijke Hulp II. Over het algemeen wordt pas HH II toegekend als iemand de regie over zijn eigen huishouden niet meer kan voeren”.

Grote verschuiving van Thuiszorghulp naar Alphahulp

Dat de gemeente op een veel strengere manier indiceert van voor 1 januari 207 praktijk was, werd al snel duidelijk: “In februari 2007 waren er hoegenaamd geen nieuwe mensen voor HH II geïndiceerd. De instroom hield dus op”, vertelde een thuiszorgmedewerkster. “Eind mei, begin juni, was er aan die verschuiving nog niets veranderd en werd de situatie steeds bedreigender! Medewerksters van Carint kregen geen nieuwe cliënten meer, terwijl het natuurlijk verloop door overlijden van mensen gewoon doorging”. De SP heeft daar toen al vragen over gesteld in de gemeenteraad, omdat die verschuiving natuurlijk ook grote gevolgen zou hebben voor de werkgelegenheid. Immers in plaats van Thuiszorghulpen (HH II) waren er ineens veel meer arbeidskrachten nodig om de veel goedkopere HH I, de zogenaamde Alpha-hulp, te leveren. “De wethouder gaf aan aandacht te hebben voor de situatie, maar pas na de zomer – als alle her-indicaties waren afgerond – met een totaalverslag naar de raadscommissie te willen komen. Dat werd door de fracties geaccepteerd.

De her-indicaties per telefoon

Op grond van de Wmo is de gemeente verplicht alle mensen die al hulp hadden opnieuw te indiceren. Bezien moest worden of mensen wel het juiste aantal uren hulp had en van de juiste soort. “Die her-indicaties zijn gedaan per telefoon. Dat is heel slecht. Veel oudere mensen krijgen bijna nooit telefoon en als dan iemand namens de gemeente belt, zijn ze blij dat iemand geïnteresseerd in ze is. Daar komt bij dat mensen zich aan de telefoon veel beter voordoen dan ze zijn, ze willen zich niet laten kennen. Ze hebben echter geen idee wat dit telefoontje voor hun hulpvraag betekent”, schetst Ten Heuw. “De gemeente had gewoon de tijd moet nemen om huisbezoeken af te leggen. Dat voorkomt fouten en onrust bij mensen. Op die manier had meteen bekeken kunnen worden of er nog behoefte is aan andere voorzieningen. Als SP vinden we dat die huisbezoeken alsnog moeten gebeuren en wij zullen hiervoor een voorstel indienen”.

Dat her-indicatie per telefoon slecht is werd ook door de thuiszorgmedewerksters beaamd. “Wij mogen ons officieel niet met de indicatie bemoeien, maar zijn wel degenen die een cliënt het vaakst zien en het beste contact hebben. Soms nog beter dan de kinderen. Licht dementerende ouderen worden niet zonder uitzondering op basis van een telefonische her-indicatie geïndiceerd voor HV I. Die kunnen absoluut de regie over hun huishouden niet meer aan. Ze zijn niet meer in staat aan een hulp vertellen wat er moet gebeuren in hun huis. Het is andersom: ze zijn vaak van ons afhankelijk voor enige structuur. Door de her-indicaties valt er dus kwalitatief goede zorg weg”.

Arbeidsrechtelijke verschillen tussen HHI en HHII

Het verschil tussen HH I en HH II is groot. “Van mensen die HH II ontvangen wordt een zorgdossier bijgehouden waarin bijzonderheden over de cliënt worden bijgehouden. Dat is ook makkelijk voor andere hulpverleners en een kwalitatieve toevoeging aan de hulp die we geven”, stelt ten Heuw vast. “Tijdens vakantie is vervanging geregeld doordat de medewerksters elkaar onderling vervangen”. HH II hulpen zijn ook in loondienst bij een thuiszorginstelling en hebben een CAO loon met bijbehorende secundaire arbeidsomstandigheden. Voor degenen die HH I leveren, de Alpha-hulpen, geldt dat niet. Zij zijn niet in loondienst, maar zelfstandig ondernemer. Op grond van belastingregels mag er € 6.000 per jaar belastingvrij worden bijverdiend. Het basisbrutoloon voor een Alpha-hulp ligt echter euro´s lager dan een HHII hulp en ook is men niet verzekerd voor arbeidsongeschiktheid, ziekte, bouwt men geen vakantiegeld op en mist men andere secundaire arbeidsvoorwaarden. “Als je alles doorrekent is het verschil meer dan 40%”. Een overgang van HH II naar Alpha-hulp is dus niet aantrekkelijk. Waarom hebben dan toch 135 Hengelose Thuiszorghulpen ervoor gekozen om hun dienstverband met Carint te beëindigen en als Alpha-hulp aan de slag te gaan?

De onmogelijke keus

Ans Skaliks, zelf één van die 135, vertelt: “We konden als thuiszorghulp blijven, maar moesten dan een heleboel verslechteringen accepteren. Ten eerste was er geen zekerheid over onze cliënten. Die konden in het hele verzorgingsgebied van Carint-Reggeland wonen. Wij liepen daarmee het risico ingezet te worden in bijvoorbeeld Deventer. De enkele reisafstand bedraagt al drie kwartier. Die moet je in je eigen tijd afleggen en ook de kosten komen voor eigen rekening. Dat staat natuurlijk in schril contrast met de situatie die we kenden, waar we op onze fiets in de buurt onze cliënten helpen. Daarnaast moeten we verplicht een opleiding gaan volgen en tenslotte moeten we wisselende werkweken accepteren. Dus de ene week bijvoorbeeld 6 uur en de andere meer dan 20. Voor velen van ons was dit allemaal geen optie. Bij een overstap naar de Alpha-hulp zouden we een financiële vergoeding meekrijgen én de garantie dat we onze eigen cliënten mochten houden. Dat laatste was voor de meeste van ons heel belangrijk. Bij sommigen komen we al meer dan 10 jaar over de vloer. Die wilden we niet in de steek laten. In de periode tussen kerst en oud en nieuw hebben toen ruim 135 medewerkster het dienstverband met Carint beëindigd”.

Fatsoenlijke zorg en fatsoenlijke arbeidsomstandigheden

Ten Heuw gaf aan, dat SP Tweede Kamerlid Agnes Kant met een initiatiefvoorstel voor een wet komt waarin wordt geregeld dat gemeenten geen contracten in de Wmo aan mogen gaan voor een tarief, waarbij geen fatsoenlijke zorg tegen fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden geleverd kan worden. Beter nog zou het zijn om de verplichte aanbesteding uit de wet te halen, maar daar bestaat in Den Haag geen meerderheid voor.

Het uitstel tot 1 juli 2008

De gemeenteraad van Hengelo heeft op 6 november 2007 besloten dat de her-indicaties pas op 1 juli 2008 in zouden gaan. Daar is ook veel geld voor beschikbaar gesteld. “Ik snap dus werkelijk waar niet waarom Carint aan het einde van het jaar zoveel haast had om van de Thuiszorghulpen af te komen”, stelt Ten Heuw vast. “In principe was er tijd gekocht en zou de gemeenteraad in maart opnieuw bezien of er aanvullende geldmiddelen beschikbaar moesten komen”. Medewerksters van Thuiszorg gaven daarop aan, dat de gemeente de ingangsdatum van de her-indicaties bij hun weten gewoon op 1 januari 2008 heeft bepaald. Ten Heuw verbaasde zich hier zeer over en kondigde aan de wethouder hierover vragen te gaan stellen.

Tenslotte

In de pauze werd de documentaire Mijnheer Harmsen wacht op hulp vertoond. Deze uitzending van Zembla brengt zeer goed in beeld wat de Wmo voor gevolgen heeft gehad. De situatie in Ede, waar mijnheer Harmsen woont, verschilt ook niet van die in Hengelo en bleek voor alle aanwezigen dan ook zeer herkenbaar.

Ten Heuw zegde de aanwezigen toe met een periodieke nieuwsbrief de aanwezigen te zullen blijven informeren over de stad van zaken rond de Wmo in Hengelo. Mensen die daarin ook geïnteresseerd zijn kunnen dat via hengelo@sp.nl laten weten.