Hengelo

SP standpunt bij de bespreking van de beleidsbegroting 2005-2008 in de gemeenteraad.

Mijnheer de voorzitter,

Op zaterdag 2 oktober zag het zwart van de mensen op het Hengelose NS Station. Eensgezind ging iedereen op weg naar Amsterdam waar uiteindelijk meer dan 300.000 mensen bijeen kwamen op het Museumplein om hun afkeuring van het Kabinetsbeleid te laten blijken. Maar daarbij bleef het niet.

Op donderdag 14 oktober lag in Hengelo, net als de rest van Nederland, het openbaar vervoer plat. De week daarop voerde de politie actie in sommige delen van het land. Huisartsen en patiëntenverenigingen protesteerden tegen de invoering van de no-claim in het ziekenfonds.

Op woensdag 27 oktober werd er ook door de Hengelose metaal massaal gestaakt en op 22 oktober kwamen de Nederlandse gemeenten bijeen op het Haagse Malieveld, waar voorzitter Deetman tot de leden sprak "dat het Rijk in zijn relatie tot de gemeenten grenzen overschrijdt". Het doet ons deugt, dat de oproep die we als SP fractie vorig jaar tijdens de Algemene Beschouwingen deden, namelijk: willen we naar het Malieveld, dan gaan we naar het Malieveld" door de VNG zo letterlijk is opgevolgd.

Vertrouwen

Het Kabinet spreekt bij het doorvoeren van de gigantische bezuinigingen van "een ambitieuze hervormingsagenda", die de mensen weer vertrouwen in de toekomst moet geven. Wij constateren dat het tegendeel is gebeurd: het maatschappelijk verzet tegen het kabinetsbeleid is de afgelopen decennia niet zó massaal geweest. En in plaats van vertrouwen in de overheid en de politiek zijn de mensen verontwaardigd en onzeker over hun toekomst. Dat komt tot uitdrukking in de massale acties in alle sectoren van de samenleving.

Wet werk en bijstand

Meer dan ooit drukt het Kabinetsbeleid ook zijn stempel op de beleidsbegroting 2005-2008 voor Hengelo. Nog geen drie weken geleden werd duidelijk met welke budgetten Hengelo voor wat betreft de Wet werk en bijstand (Wwb) rekening dient te houden. Het college heeft berekend dat het tekort voor 2004 uit kan komen op ruim 4 miljoen euro en er voor de jaren 2005 en verder ook structureel ruim € 2 miljoen tekort schiet. We ondersteunen het college in zijn opstelling, dat we op dit moment niet als een kip zonder kop moeten proberen dekking te vinden voor deze tekorten. Wij vinden dus ook niet dat we alvast meer paraplu's moeten opzetten om het droog te houden voor het zware weer dat nog niet is overgetrokken - om maar in de beeldspraak van het CDA te blijven - . Integendeel, wij steunen de strategie om in Den Haag duidelijk te maken dat het objectieve verdeelmodel, op grond waarvan de budgetten voor de Wwb tot stand komen, niet deugt, omdat het onverantwoorde risico's voor de financiën van de gemeenten met zich meebrengt en uitgaat van een omgekeerde vorm van het solidariteitsprincipe. Regio's, die een voorsprong hebben op de gemiddelde economische groei profiteren hier nog eens extra van doordat ze geld overhouden op hun bijstandsuitgaven. Voor regio's, zoals Twente, waar de ontwikkelingen achterblijven, nemen ook de tekorten op de uitgaven voor de bijstand toe. Wij vinden dat het college in zijn kritiek op het verdeelmodel van de Wwb met kracht door de raad ondersteund moet worden. Nu dekking gaan zoeken voor dreigende tekorten, die niet te wijten zijn aan beleid van de gemeente zelf, geeft een volstrekt verkeerd signaal af. Ter illustratie willen wij nog het volgende vermelden. Nog geen twee weken geleden verschenen er berichten in de diverse media over het teruglopen van de cliëntenbestanden bij het UWV, waardoor daar de uitgaven aan uitkeringen drastisch terugliepen. Die terugloop in het aantal cliënten was echter niet het gevolg van een betere arbeidsmarkt waardoor er meer mensen aan het werk kwamen. Nee, het was een rechtstreeks gevolg van het aanscherpen van de regels van de WW waardoor mensen geen recht meer hebben op een WW uitkering. Deze mensen zijn aangewezen op de Bijstand: het probleem verplaatst zich dus gewoon naar de gemeenten die onvoldoende budget hebben gekregen om deze gevolgen van het Rijksbeleid op te vangen.

Stadsbank

Net als de financiële situatie van de gemeenten is ook de financiële situatie van steeds meer huishoudens zorgelijk. Dit komt onder meer tot uiting in een groeiend beroep op de diensten van de Stadsbank door mensen uit allerlei inkomensgroepen om hun schuldenproblematiek te helpen oplossen. De diensten van de Stadsbank moeten met minimale wachttijden beschikbaar zijn, omdat hierdoor erger kan worden voorkomen. Het afgelopen half jaar was de toename van het aantal klanten van de Stadsbank zorgwekkend. Inmiddels is er een verbetertraject ingezet. Wij willen van het college de toezegging, dat de situatie bij de Stadsbank goed in de gaten wordt gehouden en er direct wordt ingegrepen als het weer mis dreigt te gaan. Hoe verhoudt zich overigens de verwachting van het college omtrent de stijging van het aantal schuldenregelingen en budgetbeheerrekeningen met het ombuigingsvoorstel om de organisatie van de schuldhulpverlening te stroomlijnen?

Tarieven gemeentelijke belastingen

Daar waar de loonontwikkeling in 2004 op nul is gezet, zouden ook de tarieven voor 2005 niet verhoogd moeten worden. Daar komt nog bij dat de dreiging van het verdwijnen van de Zalmsnip ook nog steeds aan de orde is. Als dat doorgaat betekent dit dat lokale lasten in 2005 toch met gemiddeld 9,5% stijgen. De gemeentelijke belastingen zijn de laatste vijf jaar, van 2000-2004, met 85% zijn gestegen, dus met gemiddeld 17% per jaar. Alle reden dus voor de gemeente om er alles aan te doen de tarieven zoveel mogelijk te matigen. Daarom blijven wij ook van mening, dat het dividend van Twence in de egalisatiereserve moet worden gestort om het tarief van de afvalstoffenheffing en daarmee de totale lokale lasten te kunnen matigen. Het feit, dat de winst van Twence afkomstig is uit het verwerken van afval van de bedrijven, betekent ons inziens niet dat ze daarom niet het in egalisatiefonds zou kunnen worden gestort. Wij zullen de raad hierover een uitspraak vragen.

Ook willen wij nog opmerken dat de aankondiging in de tweede beleidsrapportage omtrent een heroverweging van het kwijtscheldingsbeleid voor minima wat ons betreft niet aan de orde kan zijn.

In het tarief van de OZB is de € 750.000,- meeropbrengst inbegrepen die niet door de raad is gefiatteerd. Wij hebben altijd aangegeven dat verhoging van de OZB - want daar gaat het eigenlijk om - voor ons geen taboe is. Bij de bespreking van de Nota Kaderstelling hebben wij als standpunt ingenomen dat we in kunnen stemmen met verhoging van de OZB indien de opbrengst daarvan ten goede komt aan het in stand houden van het beleid voor de bijzondere bijstand, waarvoor in de Nota kaderstelling door het college € 800.000,- was geraamd. Wij willen van het college weten of deze extra € 800.000,- voldoende is om met het huidige cliëntenbestand en de huidige economische omstandigheden het beleid van de bijzondere bijstand overeind te houden.

Ten aanzien van de precariobelasting zijn wij van mening dat het gemis aan inkomsten door het niet verhogen van precariorechten voor onder andere de terrassen in het centrum niet gecompenseerd mag worden door een buitensporige verhoging van 16,4% op alle andere precarioplichtige objecten.
We hebben geconstateerd, dat het college met een oplossing is gekomen voor het belachelijke idee om de scoutinggroepen toeristenbelasting te laten betalen voor activiteiten waaraan mensen van buiten de stad deelnemen. Wij vragen ons nog wel af of de uitzonderingsbepaling in de verordening beperkt moet worden tot "scouting" is het niet beter een algemene term als " niet commerciële activiteit van vrijwilligersorganisaties" te gebruiken.

Het voorstel om leges te gaan heffen voor het aanvragen c.q. verlengen van een invalidenparkeerkaart willen wij niet steunen. Wij vinden dat een invalidenparkeerkaart deel uitmaakt van het totale pakket van voorzieningen dat de gemeente biedt aan gehandicapten om te kunnen leven met een handicap of beperking. Daarvoor moeten geen extra financiële drempels worden opgeworpen.

Wet voorzieningen gehandicapten

Van de gehandicaptenparkeerkaart is het maar ene kleine overstap naar de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg). In 1998 heeft de gemeenteraad besloten de middelen die ten opzichte van de begroting voor de Wvg overbleven in een specifieke bestemmingsreserve te storten. Dat raadsbesluit is niet zomaar genomen. Sinds 1994 is ook in Hengelo het beleid voor gehandicapten buitengewoon verslechterd. Met minder middelen moest een grotere doelgroep worden bediend. Het beleid werd dus ook sober ingezet. Zo kwam het primaat te liggen bij het collectief vervoer en moesten veel gehandicapten hun kilometervergoeding inleveren. Dat Hengelo nu landelijk goed scoort wat betreft het Wvg beleid zegt wat ons betreft dan ook meer over het niveau in al die andere gemeenten dan over Hengelo. Grote beleidswijzigingen ten voordele van de gehandicapten waren niet mogelijk, omdat continu de verwachting werd uitgesproken dat het aantal mensen dat een beroep zou moeten doen op Wvg voorzieningen, door de toenemende vergrijzing en de extramuralisering van de zorg, zou toenemen. Een verwachting die inmiddels bewaarheid is getuige de jaarrekening 2003, ik citeer: Voor alle voorzieningen kan gesteld worden dat er beleidsaanpassingen nodig zullen zijn om de kosten binnen de perken te houden.
De bestemmingsreserve, die hiervoor is aangelegd, zal de komende tijd dus moeten worden aangesproken om het beleid overeind te houden. Door in te teren op deze reserve wordt dat onmogelijk. Wij willen daarom niet dat deze reserve als algemeen dekkingsmiddel worden ingezet.

Cultuur

In de stad is er veel weerstand ontstaan tegen de voorstellen om te bezuinigen op een aantal culturele voorzieningen. Cultuur is van groot belang, zowel voor de ontwikkeling van ieder mens als de samenleving als geheel. Wij zijn inmiddels overtuigd van nut en noodzaak van het in stand houden van het instrumentenfonds. Opheffen van het fonds zal op termijn een grote verschraling betekenen in de diversiteit aan muziekinstrumenten die in Hengelo bespeeld worden. Die afbraak staat wat ons betreft in geen verhouding tot de besparingen die op termijn gerealiseerd kunnen worden.

Door de directie van de bibliotheek is aangegeven dat zij een eventuele korting van 2% op hun budget willen realiseren door het opheffen van de bibliobus. De gemeenteraad heeft daarover midden jaren negentig reeds uitgesproken dat de instandhouding van de bibliobus één van de kernactiviteiten van de bibliotheek dient te zijn. De waarde van de bibliobus is groot: veel ouderen en kinderen maken er gebruik van. Wat ons betreft staat de uitspraak van de gemeenteraad over de waarde van de bibliobus nog steeds overeind. En wij zijn dan ook van mening, dat er geen sprake van kan zijn de bibliobus op te heffen zolang er geen goede alternatieven door de bibliotheek worden aangeboden. Daarover zullen wij middels een motie een uitspraak vragen van de raad.

Wijkplannen

Wij zijn het met het college eens, dat het wijkgericht werken een belangrijke manier is om burgers meer bij het gemeentelijk beleid te betrekken. In mei is de gemeenteraad begonnen met huiskamergesprekken ter voorbereiding op het wijkplan van Klein-Driene en de Sterrenbuurt. In oktober volgden het Wilbert en de Hengelose Es. Waardevolle gesprekken waarin door de bewoners zelf verteld werd over hun leefomgeving en de buurtvoorzieningen (voorzieningenniveau). Ons inziens dient een Wijkplan een visie te bevatten: een visie over de sociale en fysieke infrastructuur van de wijk. Een dergelijke visie is ons inziens wat anders als een opsomming van alle geplande activiteiten en werkzaamheden in een wijk, zoals in de programmabegroting staat vermeld. Als concreet voorbeeld willen wij graag terug naar Klein Driene. Eén van de meest in het oog springende kwesties die daar door bewoners werd aangesneden, was de dreigende sloop van de woningen van Ons Belang aan de Händelstraat. Het is inmiddels geen dreiging meer. Onlangs hebben de bewoners te horen gekregen dat hun woningen niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd en uiterlijk in 2006 gesloopt worden. In dit deel van Klein Driene zijn nog 400 van dergelijke woningen: voldoen die dan ook niet meer en wordt er nog meer gesloopt. Waar het ons om gaat is dat één van de woningbouwverenigingen hier een plan heeft en dit al ter uitvoer brengt. Wat is de visie van het college over zo'n herstructurering en moet een dergelijke toekomstvisie niet bij uitstek in een wijkplan komen?

Alternatieve middelen

Wij blijven van mening, dat er onderzoek gedaan moet worden naar het gebruiken van open source software. Diverse ervaringen in het land door andere gemeenten blijken zeer interessant te zijn en gemeenten op termijn veel geld te kunnen besparen. Een structurele besparing van € 250.000 euro moet gelet op de recente onderzoeksgegevens uit de Provincie Groningen ook op korte termijn mogelijk zijn. Nu ook in Hengelo op korte termijn sprake is van een nieuw besturingssysteem is dit de uitgelezen mogelijkheid om een overgang te realiseren.

Het college heeft vanaf 2006 middelen ingeboekt vanwege de efficiency-korting op het ambtelijk apparaat. Een door ons zeer gewenste taakstellende bezuiniging op de inhuur van derden maakt hiervan deel uit. De centrale huisvesting aan de Hazenweg dient echter ook zijn vruchten af te werpen. Deze baten zijn ons inziens nog niet geraamd of maken die soms ook al deel uit van de totale efficiencykorting?
Griffie

Besluit

Op 17 november was er door de vakbonden een actiedag gepland voor de medewerkers van de gemeenten. Dat zal niet meer doorgaan, omdat er inmiddels een akkoord is gesloten tussen regering, bonden en werkgevers. Uit de resultaten daarvan kunnen we in elk geval concluderen dat de massale acties hebben geloond. Daar moeten ook de gemeenten inspiratie aan ontlenen. Wij zien dan ook de resultaten van het protest van de gemeente Hengelo en andere gemeenten om onder andere de wijze van financiering van de Wwb aan de kaak te stellen met vertrouwen tegemoet.